Żywność wygodna
Żywność wygodna
wg Gertig i Gawęcki (Słownik Terminów Żywieniowych, PWN 2001)
to produkty spożywcze otrzymywane w wyniku przetwarzania surowców , które umożliwia konsumentowi szybkie przygotowanie z nich posiłków; porcjowane i pakowane w sposób szczególnie dogodny dla konsumenta.
Wyróżnia się m.in.
Produkty : gotowe do obróbki termicznej (ready to cook), gotowe do podgrzania (ready to heat), gotowe do spożycia (ready to eat)
wg Paulus’a
Produkty spożywcze otrzymywane w wyniku przetwarzania surowców z wykorzystaniem operacji zalecanych przez dobrą praktykę technologiczną, które nadają wyrobom pożądaną trwałość i umożliwiają szybkie przygotowanie z nich lub w połączeniu z innymi składnikami bezpiecznych posiłków.
Stopień przetworzenia – żywność gotowa do:
-
Obróbki wstępnej (ready to process)
-
Obróbki kulinarnej (ready to kitchen)
-
Obróbki termicznej (ready to cook)
-
Podgrzania (ready to heat)
-
Spożycia (ready to eat)
Popyt na żywność wygodna kształtują takie zjawiska, jak
-
Praca zawodowa kobiet, co wiąże się ze zmianą modelu organizacji życia i wyżywienia rodziny;
-
Zwiększająca się liczba gospodarstw domowych jedno- lub dwuosobowych;
-
Coraz większy udział w populacji osób w podeszłym wieku;
-
Zwiększenie zamożności społeczeństw w krajach uprzemysłowionych, umożliwiające zakup droższej żywności o dużej wartości dodanej( wysoko przetworzonej) oraz sprzyjające nasyceniu gospodarstw domowych sprzętem ułatwiającym przygotowania posiłku;
-
Zwiększający się udział żywności spożywanej poza domem w ramach różnych form żywienia zorganizowanego;
-
Zwiększenie popularności żywności przeznaczonej do „pojadania” między posiłkami
-
Częstsze podróże związane ze zmianą sposobu spędzania wolnego czasu oraz dużą ruchliwość zawodową, sprzyjające poznawaniu potraw pochodzących z innych obszarów kulturowych.
Rodzaje żywności wygodnej
-
Produkty poprawiające apetyt, a w tym przekąski
-
Zupy, kremy, buliony,
-
Dania główne mięsne, rybne, drobiowe, mączne, ziemniaczane
-
Dania narodowe, etniczne,
-
Dania dietetyczne,
-
Dania warzywne, sałatki rybna, mięsne, warzywne, owocowe, mieszane
-
Pieczywo, ciasta, lody
-
Napoje bezalkoholowe w formie koncentratów zagęszczonych lub proszków szybko rozpuszczalnych (instant)
Żywność wygodna generacje:
I Generacja
-
chleb, susze owocowe, warzywne, susze mięsne i rybne, konserwy tradyyjne
-
pasteryzacja, sterylizacja, mrożenie, suszenie
II Generacja
-
gotowe zestawy posiłków obiadowych, potrawy sterylizowane, koncentraty zup, sosób, przekąski, płatki śniadaniowe
-
ogrzewanie mikrofalowe, produkcja aseptyczna, pakowanie próżniowe, modyfikowana atmosfera
III Generacja
-
wysokie ciśnienie, biotechnologia, inżynieria genetyczna
Podział żywności wygodnej ze względu na :
Stan gotowości do spożycia
-
Przygotowana do obróbki ( ready to process)
-
Przygotowana do obróbki kulinarnej ( ready to kitchen processing)
-
Przygotowana do obróbki cieplnej (ready to cook)
-
Przygotowana do podgrzewania ( ready to heat)
-
Gotowa do spożycia (ready to eat)
-
Gotowa do podania na stół ( ready to serve)
Metody utrwalania
-
Konserwy pasteryzowane i sterylizowane
-
Produkty suszone metodami tradycyjnymi, produkty typu instant i liofilizowane
-
Produkty mrożone
-
Produkty wychłodzone ( surowe i po obróbce cieplnej)
-
Produkty chłodzone
-
Pakowane próżniowo
-
Pakowane w atmosferze modyfikowanej
-
Rodzaj stosowanego opakowania
METODY UTRWALANIA
Sterylizacja, pasteryzacja cieplna (konserwy), zagęszczanie, suszenie, mrożenia, chłodzenie, ekstruzja, ekspandowanie.
Metoda płotków – równoczesne zastosowanie kilku czynnikw utrwalających
Potrawy- metody utrwalania
Technologia „sous-vide”- potrawy w hermetycznie zamkniętych opakowaniach próżniowych utrwala się przez sterylizację lub pasteryzację w systemie HTST do pakowania stosuje się tworzywa odporne na temperaturę – tacki z politereftalanu etylu (PET) i torebki z polipropylenu (PP)
Technologia „cook-chill”- potrawy lub ich składniki poddaje się obróbce kulinarnej, a następnie zamyka w opakowania jednostkowe i szybko schładza do temperatury poniżej 3C.
Metody kombinowane
Nietermiczne metody przetwarzania
Niekonwencjonalne metody ogrzewania
Osłonki jadalne
Naturalne substancje hamujące lub niszczące drobnoustroje
Opakowania aktywne
Naturalne biologicznie aktywne substancje (żywność funkcjonalna)
W wyniku zapotrzebowania na żywnśc wygodną obserwuje się PRZESUNIĘCIE OPERACJI PRZETWARZANIA ŻYWNOŚCI
Z gospodarstw domowych i zakładów żywienia zbiorowego do PRZEMYSŁU SPOŻYWCZEGO
Wartość odżywcza
Wynika z dostarczanej przez niej ilości energii i składników odżywczych niezbędnych do funkcjonowania organizmu człowieka. Wartość odżywcza żywności wygodnej jest ważnym wyróżnikiem jej jakości, w przypadku potrwa gotowanych, które z założenia-jako pełne posiłki-powinny dostarczać odpowiednie części dziennego zapotrzebowania na główne składniki odżywcze i energię. Podawana na etykiecie wartość odżywcza potraw jest deklaracją gwarancji producenta . W przypadku potraw gotowanych typu „heat and serve” Food and Drug Administration (USA) wydała zalecenia dla producentów dotyczące minimalnej zawartości białka, witamin i składników mineralnych /100g produktu. Ilość energii i składników mineralnych dostarczanych przez posiłek obiadowy powinna pokrywać -30% dziennego zapotrzebowania, zaś posiłek śniadaniowy 20%. Zalecono również aby posiłek zawierał w swym składzie jeden produkt dostarczający białka zwierzęcego, co najmniej jeden rodzaj warzyw bez ziemniaków oraz zamiennie ziemian, ryż, dodatki skrobiowe.
Korzyści i zagrożenia związane ze spożywaniem żywności wygodnej
Korzyści:
-
Dogodność w obrocie handlowym i stosowaniu poza domem
-
Oszczędność czasu przy przygotowaniu do spożycia i ograniczenie marnotrawstwa żywności
-
Ułatwienie przygotowania posiłków w zakładach zbiorowego żywienia i małej gastronomii (czas, personel, sprzęt)
Zagrożenia:
Żywieniowe:
-
Obniżenie zawartości witamin i ich aktywności biologicznej
-
Zmniejszenie strawności
Higieniczno-zdrowotne:
-
Przedawkowanie substancji dodatkowych
-
Zagrożenie związane z nowymi technologiami pakowania ( gazy, bakterie beztlenowe)
-
Zanieczyszczenie środowiska odpadami opakowań i produktami ich utylizacji
SEKTOR MIĘSNY
Pragne przybliżyć Państwu żywność wygodną produkowaną w sektorze mięsnym jako, że jakiś czs temu zajmowałam sie dokładnie tym działem.
Żywność wygodna w kategorii mięso i jego przetwory:
•Mięso kulinarne porcjowane,
•Nowoczesne dania mięsne, czyli produkty mięsne przygotowane do obróbki cieplnej,
•Wyroby grillowe,
•Mięso mielone w formie półprodukt i gotowe dania
•Przekąski-żywność typu finger food
•Wędliny paczkowane
•Gotowe tradycyjne potrawy (klopsy, pulpety w sosach, gulasze, mięso w sosie)
1.Mięso kulinarne porcjowane
-
Największy segment produktów wygodnych na rynku mięsa i jego przetworów.
-
Gotowe części dań wyprodukowane z mięs w kawałkach
-
Gramatura 0,5-1,5 kg
-
Pakowanie w atmosferze modyfikowanej lub próżni
2.Produkty mięsne przygotowane do obróbki cieplnej
-
Mięsa gotowe do pieczenie, poddane uprzednio procesowi marynowania
-
Może być poddany procesowi rolowania, sznurowania (boczek do pieczenia), nadziewania (schab ze śliwką)
-
Gotowe kotlety, kotleciki z mięsa drobiowego
-
Największy udział jest gotowych dań z indyka: paluszki z indyka, medaliony, piersi panierowane
3.Mięsa mielone
-
Oferowane w formir tradyyjnej, porcjowanej, pakowanej
-
Najczęściej spotykane sa już uformowane kotleciki wieprzowo-wołowe lub indycze- popularne na rynkach zachodnich
4. Wyroby grillowe
-
Podlegają intensywnej modyfikacji na skutek systematycznego zwiększania się popytu na nie o 30% w skali roku.
-
Sprzedaż tych wyrobów jest sezonowa- kwiecień- sierpień.
-
Najczęściej spotykane w sklepach hipermarketach lub większych obiektach.
5.Wędliny paczkowane
Udział ilościowy w strukturze sprzedawanych wyrobów:
-
Parówki 21,5 %
-
Szynki 15,7%
-
Kiełbasy tradycyjne 15,3%
-
Polędwice 11,8%
-
Kiełbasy suche i podsuszane 9,5%
-
Boczek 7,1 %
Literatura pomocnicza :
1.Świderski F.: Żywność wygodna i żywność funkcjonalna, Przemysł spożywczy,2003s.13-26 2.Brzozowska A.: Żywność wygodna- wybrane problemu wartości odżywczej. Przemysł spożywczy, 1993. 43. 9, s.234-237. 3.Church N.: Developments in modified-atmosphere packaging and relasted technologies. Trends in Food Science & Technology, 1994. 5,11, s.345-352. 4.Górska-Warsewicz H.: Żywność wygodna w sektorze mięsnym, Przemysł Spożywczy 4/2007, s.36-38 5.Kociszewski M.: Rynek żyności wygodnej w Polsce, Przemysł Spożyczy, 10/2007 s.24-29 6.www.hbn.pl